హైదరాబాద్‌లో నా మొదటి రోజు

దాదాపు ఇరవై సంవత్సరాల క్రిందటి మాట, 1992లో మొట్టమొదటిసారిగా నేను హైదరాబాద్ వచ్చాను. అప్పటి వరకు హైదరాబాద్ గురించి పుస్తకాల్లో చదవడమో, లేక ఎవరైన చెబితే వినడమో అంతే, ప్రత్యక్షంగా తెలీదు. ఆ పుస్తకాల్లో హైదరాబాద్ అందాల వర్ణన అంతా ఇంతా కాదు. చార్‌మినార్ అందాలు, జిమ్మా మసీదు అందాలు, ఉస్మానియా arts college అందాలు....  అబ్బో.. ఒక్కొక్కదాని అందాన్ని అత్యద్భుతంగా వర్ణించేసారు రచయితలు. నాకు ఇంకా గుర్తు, మా పాఠ్యపుస్తకంలో ‘ఉస్మానియా arts college ఇంద్ర భవనం నుండి రాలిపడ్డ తురుపు ముక్క’ అని మరీ రాసారు. ఇవ్వన్ని చదివిన నాకు హైదరాబాద్ అంటే ఇదేదో భూతల స్వర్గం అన్న భావన ఉండేది. ఈ హైదరాబాద్ ఎప్పుడెప్పుడు చూస్తానా అని ఎదురుచూసేవాన్ని. అలాంటి నాకు హైదరాబాద్ వచ్చే అవకాశం వచ్చింది. రాష్ట్రస్తాయి science quizలో (రాతపరీక్షే లెండి) వరంగల్ జిల్లా తరపున పాల్గొనడానికి నేను ఎంపికయ్యా. పట్నం ఆంటే ఏంటో తెలీని పల్లెటూరి పిల్లాన్ని. తెలుగు తప్ప వేరే భాషలో ఒక్క పదం కూడా కూడా తెలీని తెలుగు పిల్లాన్ని. [అప్పుడు నాకు ఆంగ్లం కానీ, హిందీ కానీ ఏమాత్రం రాదు. పరభాష పదం లేకుండా శుద్ధ తెలుగులో మాట్లాడేవాళ్ళం, ఇప్పుడు కుదరదనుకొండి]. అయితే ఏం? ప్రయాణానికి సిద్దమైపోయా, హైదరాబాద్ మొత్తాన్నీ చూసెయ్యాలన్న అత్యాశతో సహా.

బండారుపల్లి నుండి వరంగల్ వచ్చి, అక్కడ జిల్లా ప్రతినిధితో కలసి హైదరాబాద్ వచ్చేసా. ఇంలిబన్ bus standలో దిగా. దాన్ని చూస్తే అదేదో గోదాములా అనింపించింది నాకు, దాన్నిండా బస్సులే. [అది ఇప్పటికి ఉంది MGBS పక్కన, ఇప్పుడు దాన్ని city bus standగా వాడుతున్నారు.] Bus stand నుండి సరాసరి state science centerకి వెళ్ళి పరీక్షకు కూర్చున్నా. జీవితంలో మొట్టమొదటిసారి ఆంగ్ల మాధ్యమంలో చదివిన వాళ్ళకు ఉండే ప్రయోజనాలు, నాలా తెలుగు మాధ్యమంలో చదువుకున్న వాళ్ళకుండే నష్టాలు తెలిసాయి.  పరీక్ష పత్రం తెలుగులో ఉంది  కానీ అందులో scientific terms అన్నీ ఆంగ్లంలోనే ఉన్నాయి. అక్కడ ఉన్న పర్యవేక్షకునితో ఒక పది నిమిషాలు వాదించా ‘ఇవ్వన్నీ నాకెలా తెలుస్తాయి నేను తెలుగు మాధ్యమం వాన్ని’ అని. అయినా ప్రయోజనం శూన్యం. ప్రరీక్ష అయిపోయింది, వెనక్కొచ్చేసాం. మా జిల్లా ప్రతినిధి ఆబిడ్స్‌లో ఒక రూం అద్దెకు తీసుకున్నాడు. రాత్రి పడుకుని తెల్లారి పొద్దున్నే ఫలితాలకోసం మళ్ళీ science centerకి వెళ్ళాం. అవును, మీరు ఊహినట్టే జరిగింది మనకు విజయం దక్కలేదు, సరిగా రాస్తే కదా. అక్కన్నుండి పదకొండు వరకు ఆబిడ్స్‌లో మా గదికి వచ్చేసాం. నేను మాజిల్లా ప్రతినిధిని హైదరాబాద్ చూద్దాం అని అడిగా. తనేమో తనకు పనుందని బయటికి వెళ్ళాడు. వేళ్ళేముందు ‘ఎక్కడికైనా వెళితే సాయంత్రం ఆరింటివరకు వచ్చేయమని’ నాకు చెప్పాడు.

అసలే పట్నం అంటే భయపడే పల్లెటూరి పిల్లాన్ని, ఈ మహా నగరంలో ఎలా? ధైర్యం చేసా, ‘చాలా దూరం వెళ్ళకూడదు నడిచే దూరంలో ఉన్నవే చూడాలి’ అని నిర్ణయించుకున్నా. బయటికొస్తే అమ్మో ఇంత పెద్ద రోడ్డా, దీన్ని ఎలా దాటాలి? చేతిలో కాగితం, కలం పట్టుకుని నడిచే దారిలో గుర్తులు రాసుకుంటూ, మూల మలుపుల వద్ద గుర్తుగా భవనాల, దుకాణాల పేర్లు రాసుకుంటూ నడవనారంబించా. తిరుగు ప్రయాణంలో దారి తెలియాలి కదా మరి, అందుకన్నమాట కాగితం మీద గుర్తులు రాసుకునేది. అలా నడుస్తున్న నాకు అల్లంత దూరంలో కనిపించింది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ assembly, ఎప్పుడు బొమ్మలో చూడటమే, నిజంగా చూడటం అదే మొదటిసారి. అది కనిపించగానే అటువైపు నడక ప్రారంభించా.  అసెంబ్లీ దగ్గరికొచ్చేసరికి ఎదురుగా కనిపించింది బిర్లా మందిరం, దాని పక్కనే బిర్లా planetarium.

వేరే ఆలోచనే లేకుండా బిర్లా మందిరం చేరుకున్నా. పాలరాతి కట్టడాన్ని చూడటం అదే మొదటిసారి. తెల్లగా మెరిసిపోతుంది బిర్లా మందిరం. జనాలు చాల మందే ఉన్నారు. దర్శనం చేసుకుని మందిర ప్రాంగణంలోకి వచ్చేసా. అంతవరకు సినిమాల్లో మాత్రమే చూసేవాన్ని అమ్మాయి అబ్బయి కలిసి తిరగడాన్ని, మొట్టమొదటి సారి ప్రత్యక్షంగా అక్కడే చూసా. వాళ్ళు మాట్లాడుకున్న మాటలు నాకు ఇంకా గుర్తున్నాయి, 'క్లాస్‌లు ఎగ్గొటి ఇలా గుళ్ళ చుట్టు తిరిగితే ఎంత బావుంటూందో కదా'. నేను వాళ్ళవైపు చాలా వింతగా చూసా (అలా చూసిన నన్ను వాళ్ళూ వింతజంతువు అనుకున్నారేమో). మందిర ప్రాంగణం నుండి చూస్తే నగరం అంతా కనిపిస్తుంది. చార్‌మినార్ కోసం ఆశగా చూసా కానీ కనిపించలేదు. చార్‌మినార్ అంటే పెద్దగా ఉంటుంది ఎక్కడినుండి చూసినా కనిపిస్తుంది, కానీ నగరం అంతా కనిపిస్తున్నా చార్‌మినార్ కనిపించడంలేదు. పక్కనే ఉన్న ఒక్కన్నడిగా చార్‌మినార్ ఏది అని. వాడేదో చెప్పాడు, ఒక్క ముక్క అర్ధమయితే ఒట్టు. వాడు ఏదో భాషలో మాట్లాడుతున్నాడు, తెలుగు మాత్రం కాదు. తరువాత ఒకవైపు చూపుడు వేలు చూపించాడు. వాడి భాష అర్ధం కాకున్నా, అటు చూడాలని మాత్రం నాకు అర్ధమయింది. ఆశగా అటుచూసా కానీ ఏమీ కనిపించలేదు. వాడు నన్ను ఏదో అడిగాదు. 'కనిపించిందా?' అని అడిగాడెమో అనుకునుకుని అవునన్నట్టు తలాడించా. వాడు ఏదో చెప్పి వెళ్ళిపోయాడు. నాకు మాత్రం చార్‌మినార్ కనిపించలేదు. వాడు చూపుడు వేలు చూపించిన వైపు ఎంతసేపు చూసినా చార్‌మినార్  కనిపించలేదు. నిరాశ. కాసేపు అక్కడే ఉండి బిర్లా planetarium వైపు నడిచా. Ticket తీసుకుని లోపలికెళితే నక్షత్రాలు, గ్రహాల గురించీ చాల విశేషాలే చెప్పాడు. అక్కడ చెప్పిన ఒకవిషయం నాకు ఇంకా గుర్తుంది. రాత్రి గడుస్తున్న కొద్దీ నక్షత్రాలన్నీ వాటి దిశ మార్చుకుంటాయి, ఒక్క దృవ నక్షత్రం (pole star) తప్ప. ఎందుకంటే అది భూభ్రమణాక్షం (earth’s axis of rotation) మీద ఉంటుంది కనుక. ఆ ప్రదర్శన అయిపోయాక కాసేపు అక్కడే తిరిగి, తిరుగు దారి పట్టా. ఆరింటిలోపు గది చేరాలి. కాగితం మీద రాసుకున్న గుర్తులు చూసుకుంటు వెనక్కి నడుస్తున్నా. అలా నడుస్తున్న కాసేపటికి రాసుకున్న గుర్తులు కనిపించలేదు, అప్పుడు అర్ధమయింది ఎక్కడో దారి తప్పా అని. వెనక్కి ముందుకి అటూ ఇటూ నడిచి చూసా ఎక్కడైనా గుర్తులు కనిపించవా అని, కానీ కనిపించలేదు. పక్కనే ఉన్న ఒకన్ని దారి అడిగా, వాడు ఏదో అన్నాడు, నాకు అర్ధం కాలేదు. ఇంకొకన్నడిగా, వాడూ ఏదో అన్నాడు, కానీ అర్ధం కాలేదు. మరొకన్ని, ఊహూ అర్ధం కాలేదు. వాళ్ళు ఏదో అంటున్నారు కానీ నాకు మాత్రం అర్ధం కావడం లేదు. దారిన పోయేవాళ్ళనెందరినో అడిగా, అక్కడున్న దుకాణాల్లో అడిగా ఎవరు కనిపిస్తే వాళ్ళని అడిగేసా. అందరు ఒకటే మాట అంటున్నారు, కానీ ఆ మాట నాకు అర్ధం కావడం లేదు. [వాళ్ళు ‘ముఝే తెలుగు నై మాలూం’ అంటున్నారు.. ఆ వాక్యానికి కూడా అర్ధం తెలియని పరిస్తితి నాది]. దాదాపు గంట పైగా వెతికా ఎవరైనా తెలుగులో మాట్లాడతారేమో అని. ఒక్కరు కనిపించరు. కనిపించిన ప్రతిమనిషిని అడిగా. ఎవరు సమాధానం చెప్పరు. ఎక్కడున్నానో తెలీదు, ఎటెళ్ళాలో తెలీదు, ఏం చేయాలో అంతకన్నా తెలీదు. ఏమి పాలు పోవడం లేదు. హైదరాబాద్ అంటే చీ అనిపించింది, హైదరాబాద్ మీద పిచ్చి కోపం వచ్చేస్తుంది. ఇన్ని రోజులు ఇంత గొప్పగా ఊహించుకున్న హైదరాబాద్ ఇదా? ఎందుకొచ్చాను ఈ హైదరాబాద్‌కి అని ఏడుపొచ్చినంత పనయ్యింది. ఆరింటిలోపు వెళ్ళాలి ఎలా? అలా బాధపడుతూ ఏగమ్యం లేకుండా అటు ఇటు తిరుగుతుండగా దూరంగా కనిపించింది, assembly. వడివడిగా assembly వైపు వెళ్ళి, రాసుకున్న గుర్తుల ప్రకారం, ఈసారి దారి తప్పకుండా మాగది చేసుకున్నా. అప్పటికే జిల్లా ప్రతినిధి నాకోసం ఎదురు చూస్తున్నాడు.

ఇంలిబన్ బస్‌స్టాండ్‌నుండి వరంగల్ బస్సు బయలుదేరగానే గట్టిగా ఒక నిర్ణయం తీసుకున్నా జీవితంలో మళ్ళీ ఈ హైదరాబాద్‌కు రాను రాను రాను........